Gedichten
Onlangs las ik de bundel “Achter de rug”, van Jan Simon Minkema. Een klein boekje met gedichten en korte verhalen, waarbij de vooral de korte verhalen me aanspraken.
Met de gedichten had ik meer moeite, niet omdat ze niet mooi of niet goed waren, maar het lukte niet om ze te lezen zoals ze bedoeld zijn.
Ik wil denk ik te snel. Volgens mij moet een gedicht rustig worden gelezen, zodat je voelt wat de schrijver bedoelt. Mijn leestempo is te hoog, er moet wat gebeuren in een verhalende zin en dat lukt me niet met een gedicht.
In het blog wat ik schreef over “achter de rug” heb ik dan ook toegegeven dat gedichten niets voor mij zijn.
“Ik ben ze gaan lezen, maar ik moet het nu echt aan mezelf toegeven, ik hou niet van gedichten. Als er een bepaalde kadans in zit, een ritme met logische rijmwoorden, dan gaat het nog wel. Maar bij de wat vagere versies raak ik het spoor bijster. Ik lees het wel, maar neem het niet op. Ik zie waar het overgaat, maar voel vaak niet wat de schrijver er mee bedoeld. De gedichten zullen voor liefhebbers prachtig zijn, maar het werkt gewoon niet voor mij.”
Als reactie op mijn blog kreeg ik van Nathalie B een hele leuke reactie:
“Het hangt van je smaak af en er zijn zoveel verschillende soorten! Je moet natuurlijk wel vinden wat je ligt van smaak. En dan is de kwestie zoeken natuurlijk. — En gedichten bekijken of naar luisteren op muziek, maakt de beleving ook al weer anders, en hopelijk wat toegankelijker: Zie bv www.dichterdraagtvoor.nl en https://www.youtube.com/watch?v=wJ1p31sFUvs (Guido Gezelle, op muziek gezet en gezongen door Pieter Embrechts) .”
En het luisteren van een gedicht op muziek was echt leuk
“Ineens is een gedicht een mooi liedje, maar wat is een mooie song eigenlijk ook anders dan een gedicht op muziek. Zo kan ik er wel wat mee.”
Gedichten volgens Wikipedia
Om me toch maar eens te verdiepen in gedichten, heb ik op wikipedia gezocht.
Definitie van een gedicht:
Een gedicht, dichtstuk of vers is een door een dichter geproduceerde (literaire) tekst die tot de poëzie behoort. Traditioneel wordt een gedicht in versvorm geschreven. Gedichten worden veelal tot de lyriek gerekend. In ruimere zin of in historische zin kan de term gedicht ook slaan op teksten uit het dramatische of het epische genre, naast de lyriek de twee andere grote traditionele genres van de literatuur.
Lyriek is in de letterkunde de verzamelnaam voor teksten, meestal gedichten, die een persoonlijk gevoel uiten.
Drama of dramatiek is een literair genre dat gebruikt wordt om vormen van fictie te karakteriseren waarin bepaalde persoonlijke ontwikkelingen van een of meer personages centraal staan
Epiek is de verzamelnaam voor producten van verhalende literatuur, zowel in poëzie als in proza, waarbij de nadruk ligt op de beschrijving van een (groot) gebeuren. (bijvoorbeeld: het sprookje, de legende, het kort verhaal en de roman.)
Tot zover de definities, altijd handig om eens gelezen te hebben. Op naar de volgende informatie
KENMERKEN
Een gedicht hoeft niet te rijmen, hoeft zich niet te bedienen van een vast metrum of schema om een gedicht te zijn. (Daar was ik dus al achter)
Het gedicht wordt vaak onderscheiden van proza, omdat gedichten traditioneel in versvorm worden geschreven en dus geen doorlopende tekst zijn.
Ook over de inhoud van gedichten valt weinig algemeens te zeggen. Een gedicht kan over vanalles gaan. De inhoud is in elk geval irrelevant om te bepalen of iets al dan niet een gedicht is.
De lengte van gedichten is zeer variabel: er zijn gedichten die uit slechts 1 woord bestaan, maar er bestaan net zo goed gedichten van honderden bladzijden lang. Toch kan gezegd worden dat het gemiddelde gedicht niet langer is dan één bladzijde uit een dichtbundel.
De schrijver van gedichten wordt dichter of (zij het wat archaïsch of ironisch) poëet genoemd.
Indeling naar VORM
Een gedicht is niet zomaar een gedicht. Deze zijn ook weer te verdelen in verschillende soorten. Op wikipedia zijn verschillende lijsten te vinden, maar deze “NAAR VORM”, vond ik het leukste. Ik heb ze allemaal bekeken
160 (160 tekens, SMS gedicht)
abecedarium (ABC gedicht)
acrostichon (naamdicht, lettervers)
aforisme (1 regel lange korte, bondige uitspraak)
aldicht (rijmversje)
blank vers (rijmloze poezie)
clerihew (versje met oa 4 regels en rijmschema AABB over iemand)
e.d.i.t. (10 regels, met elke regel 1 woord meer)
elfje (eenvoudig versje, 11 woorden in 5 regels: 1,2,3,4,1)
figuurgedicht (de contouren van het figuurgedicht beelden de inhoud uit)
haiku (senryu, tanka, waka = Japanse dichtkunst, 3 regels, 5/7/5 lettergrepen)
jaardicht (getalvers, tijdvers, carnacioen, met Romeinse cijfers als letters en jaartal)
keerdicht (een gedicht waarvan een of twee regels enkele malen worden herhaald)
limerick (5 regels, met ritme, plaatsnaam en clou)
ollekebolleke (2 x 4 korte regels en een bepaald ritme) drs Pé
onzijn/elftal (11 regels, rijmschema abc-bcd-cda-ee) drs Pé
pantoum (herhaling van regels in volgend strofe (alinea))
poésie parlante (“pratende poëzie”, alledaagse spreektaal, ook in het ritme)
prozagedicht (=proëzie, een gedicht dat niet in versvorm is geschreven (gewone tekst))
rapsodie (bestaat uit contrasterende gedeelten qua stijl/stemming)
refrein (stokvers; aan het einde van elke strofe komt dezelfde versregel(s) voor)
ritornel (16 regels, eerste 6 omgekeerd weer aan het einde)
retrograde (kreeftdicht; kan voren naar achter en omgekeerd worden gelezen)
rondeel (rondo; vers- en muziekvorm, met rijmschema ABAAABAB )
snelsonnet (4 regels ABBA, gevolgd door 2 regels CC rijm)
spiegeldicht (spiegeldicht worden zinnen herhaald, 1-2-3-4-5-4-3-2-1)
stapelgedicht (stapel boeken op elkaar, de titels vormen het gedicht!)
sonnet (klinkdicht; een veertienregelig metrisch gedicht) Het is door de eeuwen heen waarschijnlijk de populairste dichtvorm in de westerse letterkunde.
stiftgedicht (In een bestaand gedrukte tekst, delen wegstrepen tot gedicht overblijft)
tautogram (waarbij ieder woord met dezelfde letter begint, tricolon(drieslag; uit drie vergelijkbare delen is opgebouwd) Veni, vidi, vici
villanelle (een ‘boerenliedje’ of gedicht met een vaste vorm A b B a – b A a b – B a b A – a b B a – b A B)
vrij vers (een gedicht zonder regelmatige strofebouw en geen vast maatsysteem)
Op wikipedia is ook nog een lijst te vinden met gedichten ingedeeld naar doel, die laat ik maar even voorbij gaan.
MIJN FAVORIETE GEDICHTEN
Wat vind ik nu wel leuke gedichten?
Als ik zo door de lijst met type gedichten ga, dan valt me vooral het AFORISME op. Dat zijn bijvoorbeeld de posters van LOESJE. Verbaas ik mezelf weer, ben ik toch ongemerkt een liefhebber van gedichten!
Een Elfje, die zijn leuk en makkelijk om te lezen
Appel
Zoete appel
Achter het raam
Ik wil je bijten
Zucht
net als de limerick, die maakte ik vroeger zelf ook wel.
Een boekennerd in Houten
heeft ook zo haar fouten
houd niet van gedicht
maar is nu gezwicht
en leest ze nu ongezouten
Maar het allerleukste ontdekking vind ik wel de ‘stapelgedichten”
Zojuist 5 boeken uit mijn kast getrokken en mijn eigen stapelgedicht gemaakt. (Ik heb talent!)
Koninklijk complot
De Code
Rode schoenen
Rode Handen
Een leven op rolletjes
Uitdaging: Maak een STAPELGEDICHT en plaats deze in de reacties. Ik ben erg benieuwd naar de resultaten!
