Marieke en Helma zijn fan van de boeken van Irma Joubert. We hebben haar allebei ontmoet tijdens de boekpresentatie van Het meisje uit het verscholen dorp, het tweede deel uit de ‘Onderweg naar Afrika’-trilogie, en Marieke heeft zelfs al eens met haar gelunched. Toen we zagen dat het lang verwachte derde deel, Een thuis in Afrika, uitkwam besloten we gelijk dat we die samen zouden lezen voor een buddyread.
– door Marieke en Helma –
Over Een thuis in Afrika
Een thuis in Afrika is een historische roman en het laatste deel in de trilogie ‘Onderweg naar Afrika’, na Hildegard en Het meisje uit het verscholen dorp, en eveneens prima als standalone te lezen.
De zevenjarige Charles wordt in 1940, vanwege de bombardementen op Londen, naar zijn tante op het platteland van Schotland geëvacueerd. Hij voelt zich thuis bij het leven en werken op de boerderij. Maar dan overlijdt tante Grace – waar moet hij nu naartoe? Aan de andere kant van Europa trekt het Duitse Leger ten strijde tegen Rusland. Onder de manschappen bevindt zich een gedreven majoor, de jonge Oswald von Stein. Hem staan de Slag om Stalingrad en de Siberische krijgsgevangenenkampen te wachten. De oorlog tekent de beide jongens voor het leven. Onafhankelijk van elkaar reizen ze naar Zuid-Afrika om daar een bestaan op te bouwen. Maar het moment dat hun levenskoers werkelijk omslaat houdt verband met een bijzonder Nederlands meisje met de naam Mentje de Vries.
De hoofdpersonen
In dit derde deel zijn de hoofdrollen weggelegd voor Charles, Oswald van Stein en Ilse Hess (de vrouw van nazi kopstuk Rudolf Hess). Ze hebben alle drie hun eigen verhaallijn, die op het eind (gedeeltelijk) bij elkaar komen en waar ook personages uit de eerdere twee boeken hun opwachting komen maken.
Charles
Helma: Ik vond Charles echt zo’n lieverd. Het klinkt een beetje raar, maar ik denk dat de oorlog misschien wel zijn redding is geweest. Omdat hij geëvacueerd werd en terecht kwam bij de liefhebbende tante Grace, kon hij opgroeien op het platteland. Zijn vader en moeder waren geen toonbeeld van liefde. Hierdoor kon hij zich ontwikkelen tot een zorgzame man die het hart op de juiste plek heeft.
Marieke: Een ontwapenend personage. Ik heb de hoofdstukken waarin hij de hoofdrol speelt met plezier gelezen. Hij is zo lief en aardig en is precies op zijn plek bij tante Grace. De uitstapjes naar de boerderij leren hem waar hij wil zijn als hij volwassen is. Ik had met hem te doen dat hij het op school zo moeilijk had.
Oswald van Stein
Helma: Zijn gedachtegoed is natuurlijk verwerpelijk en als mens vond ik hem totaal niet sympathiek, maar toch kreeg ik medelijden met hem toen hij krijgsgevangene in Rusland werd. Dit deel van het verhaal deed me trouwens denken aan het boek De verwisseling van Maggie Brookes. De krijgsgevangenen worden onmenselijk behandeld en aan de ene kant denk je dan ‘eigen schuld, dikke bult’, maar toch gun je dat zelfs een nazi niet. Joubert heeft dat goed beschreven en laat zo ook de andere kant van de oorlog zien waar je weinig over leest. Zeker als hij getraumatiseerd terugkomt naar Duitsland en daar aan zijn lot wordt overgelaten. Als ook hij naar Afrika vertrekt en woonruimte vindt bij Hildegard wordt hij voor mij menselijker.
Marieke: Nee, Oswald was geen sympathiek personage. Hoe hij zijn stiefmoeder behandelde kon van geen kanten. En zijn gedachtengoed was fout, maar als je wordt opgevoed met het idee dat het wel goed is, dan weet je ook niet beter.
Ik heb de laatste tijd meerdere boeken gelezen over het leven in krijgsgevangenen kampen. Zowel Duisters in Russische of Franse kampen, als Engelsen en Fransen in Duitse kampen. In welk kamp je ook zit, het is even schrijnend en mensonterend. Ook het feit dat nadat de oorlog was afgelopen, de gevangen bleven waar ze waren. Heftig hoor.
En wat jij noemt: Dan kom je terug, ben je trouw gebleven aan je land en dan is je familie weg, je huis is aan iemand anders gegeven en laat men je gewoon in de kou staan.
Zijn vertrek naar Afrika is voor hem de omslag, hoewel hij daar nog moet leren omgaan met zijn trauma’s.
Ilse Hess
Helma: Ilse Hess is natuurlijk een bestaand persoon, waar ik totaal niets van af wist. Zij is de vrouw van Rudolf Hess en ik had eerlijk gezegd geen idee dat hij aan het begin van de oorlog naar Engeland is gevlogen, daar is neergestort en de rest van de oorlog in krijgsgevangenschap heeft doorgebracht. Haar rol was waarschijnlijk nodig voor de link met Charles, die Hess in zijn neergestorte vliegtuig vindt. Ik vroeg me eigenlijk de hele tijd af, waar deze verhaallijn naar toe ging. Uiteindelijk stopt die bij de veroordeling tot levenslange gevangenschap na de oorlog. Ik vond haar verhaal eigenlijk weinig toevoegen aan het totale verhaal.
Marieke: Het was een interessant stuk geschiedenis wat Joubert heeft verwerkt in het verhaal. Maar ik ben met je eens dat deze verhaallijn niet veel toevoegde.
De schrijfstijl
Helma: Die was zoals ik van Joubert gewend ben: gemakkelijk te lezen zonder ingewikkelde zinsconstructie en bovenal beeldend. Haar personages komen tot leven in de manier waarop ze hun doen en laten beschrijft. Waar Joubert me zeker bij Het meisjes uit het verscholen dorp wist te ontroeren, kreeg ik dat gevoel bij dit boek niet. Natuurlijk leefde ik mee met iedereen, maar op de een of andere manier pakte het me minder. Ze schrijft vanuit een christelijke overtuiging, maar ook nu komt dat sporadisch en volkomen natuurlijk in het verhaal terug.
Marieke: Joubert wist me gelijk te pakken met haar verhaal. Haar schrijfstijl nodigt daar voor uit. Het leest vlot en makkelijk en zo kan je aandacht volledig bij het verhaal blijven. De afwisseling van hoofdstukken tussen Charles en Oswald helpt daar ook aan mee. Zo blijft het boeiend en wil je van beide personages weten hoe het verder met ze gaat.
Dat christelijk randje is me niet eens opgevallen in dit boek. Het is er wel, maar het is zo verweven in het verhaal dat het past en niet overheerst.
Het verhaal
Helma: Het was weer een boeiend verhaal met twee kanten van de oorlog. Ook nu heeft Joubert gekozen voor een mix van fictie en feiten. De verhaallijn van Ilse Hess was voor mij niet nodig geweest, omdat ik dat weinig vond toevoegen. Hoewel de twee andere hoofdpersonen wel tot de verbeelding spraken, zou ik een verhaal over alleen Charles misschien nog wel interessanter gevonden hebben. Dan waren zijn ontwikkeling en persoonlijkheid misschien nog iets meer uit de verf gekomen en had Joubert zijn tijd in Afrika wat uitgebreider kunnen beschrijven. Ik had het gevoel dat ze daar met (te) grote sprongen doorheen ging.
Marieke: Ik had ook meer Afrika verwacht. Dat komt omdat beide andere boeken pas op het einde samen komen, wanneer Metje en Esther, Charles leren kennen op de boot die hen naar Afrika brengt. Natuurlijk hoort daar een geschiedenis bij die eraan voorafgaat, maar dat beslaat bijna het grootste deel van het boek. Het had ook een vierdelige serie kunnen worden. Dan had deel vier kunnen beginnen op de boot en dan de verhaallijnen van deze drie jonge mensen in Afrika kunnen volgen.
Maar ik heb genoten van het boek, het verhaal, de personages en de gebeurtenissen (Siberisch kamp was niet genieten, maar wel zeer interessant om over te lezen).
Afsluiting van de trilogie
Helma: Hoewel het verhaal als standalone is te lezen, is het denk ik toch beter om eerst de andere twee delen te lezen. In dit boek komen namelijk alle hoofdpersonen uit de drie boeken bij elkaar en worden alle verhaallijnen uit de serie bij elkaar gebracht. Het is leuk om de ‘oude bekenden’ uit de eerdere boeken hier weer tegen te komen. De verbindende factor is de bootreis naar Zuid-Afrika die de hoofdpersonen uit de drie verschillende boeken maken. Daar ontmoeten ze elkaar en sluiten ze vriendschap maar spelen slechts een zijdelingse rol in het verhaal van de ander. In dit laatste deel maken ze, naast de bootreis, een belangrijk deel van het verhaal uit in de eindfase. Dat geldt vooral voor Mentje en Tinus uit Het meisje uit het verscholen dorp, die hun rol in het volwassen leven van Charles komen opeisen.
Marieke: Jammer dat het is afgelopen. Ik denk ook dat het los te lezen is, maar door het lezen van Hildegard en Het meisje uit het verscholen dorp, is dit toch wel een vervolgdeel waarbij je de achtergrond van Mentje en Esther (en Oswald) mist. Ik vond het een prachtige serie.
Conclusie
Helma: Ik heb het boek met veel plezier gelezen en heb weer genoten van de beeldende schrijfstijl. Toch wist Joubert me met dit afsluitende deel minder te pakken. Ik genoot vooral van de verhaallijn van Charles. Zo lief hoe hij, zo jong als hij is, zorgt voor zijn tante Grace en ervoor zorgt dat de eveneens geëvacueerde Angela ook bij tante Grace terecht kan. Ondanks dat ik het gedachtegoed van Oswald van Stein verachtelijk vind, kreeg ik toch medelijden met hem tijdens zijn jaren als krijgsgevangene. De verhaallijn van Ilse Hess vond ik niet zo veel toevoegen aan het verhaal, maar dat neemt niet weg dat ik het interessant vond om over dit stukje geschiedenis, waar ik eigenlijk niets van wist, te lezen. Het had alleen wat mij betreft een minder grote rol in het verhaal mogen spelen. Het is een mooi einde van de trilogie waarin de oude bekenden uit de andere delen in de eindfase bij elkaar komen en zo een mooi afgerond geheel vormt. Var mij krijgt het boek 3,5***. Mijn volledige recensie van het boek is hier te lezen.
Marieke: Ik heb geen vergelijk gemaakt met de vorige delen (was ook best lang geleden dat ik die las), maar heb vooral genoten van de verhalen van Charles en Oswald. Het was bijzonder om de verhaallijnen van Mentje, Esther en Charles (en later Oswald) vermengd te zien worden, nadat ze elkaar op de boot leren kennen. Het was voor mij weer een heerlijke leeservaring en het boek krijgt van mijn 4****. De recensie lees je hier.
Hebben jullie Een thuis in Afrika of misschien al de volledige trilogie gelezen? Laat het ons weten in een reactie.
